GM Jan-Krzysztof Duda

Polski arcymistrz Jan-Krzysztof Duda, który w kwietniu 2023 roku skończył 25 lat, jest jednym z najmłodszych członków klubu superarcymistrzów z rankingiem powyżej 2700 (który osiągnął w 2017 roku). Jego nazwa użytkownika na Chess.com to Polish_fighter3000.

Duda wygrał Puchar Świata FIDE w 2021 roku, dzięki czemu zapewnił sobie miejsce w Turnieju Kandydatów w 2022 roku.

• Dzieciństwo i początki kariery
• Arcymistrz
• Najnowsza kariera
• Olimpiady
• Turnieje w ramach cyklu mistrzostw świata
• Perspektywy na przyszłość

Dzieciństwo i początki kariery (1998-2013)

Duda nauczył się grać w szachy w wieku pięciu lat, a na liście rankingowej FIDE po raz pierwszy pojawił się w październiku 2006 roku, gdy w wieku ośmiu lat uzyskał ranking 1834. Dwa lata później zagrał w Mistrzostwach Świata Juniorów i zdobył pierwsze miejsce w kategorii do lat 10, uzyskując tytuł mistrza FIDE (FM). Wynik ten pozwolił mu również przekroczyć granicę 2000 punktów rankingowych.

W 2010 roku spróbował swoich sił w Mistrzostwach Świata Juniorów w kategorii do lat 20 i uzyskał 50-procentowy wynik (+4 -4 =5). Wystąpił tez na Mistrzostwach Świata Juniorów w kategorii do lat 12.

Rok 2012 Duda rozpoczął z rankingiem powyżej 2400 punktów. W tym roku odnosił sukcesy w zawodach juniorskich, wygrywając Mistrzostwa Polski do lat 18 i Mistrzostwa Europy do lat 14, dzięki czemu zdobył tytuł mistrza międzynarodowego (IM).

Arcymistrz (2013-18)

Na tytuł arcymistrzowski nie trzeba było czekać zbyt długo. Wynik +3 -2 =5 na Indywidualnych Mistrzostwach Europy w 2013 roku dał mu ostatnią wymaganą normę na GM. Został też przy okazji drugim najmłodszym arcymistrzem w tamtym czasie (po Chińczyku Wei Yi) oraz drugim najmłodszym arcymistrzem w historii Polski (po Dariuszu Świerczu).

W 2014 roku Duda pokazał swoją siłę w szybszych odmianach szachów, zajmując pierwsze miejsce na Mistrzostwach Europy w Szachach Szybkich i drugie miejsce na Mistrzostwach Europy w Szachach Błyskawicznych. 

Rok 2015 był dla Dudy kolejnym znakomitym rokiem w szachach klasycznych. Dzięki pewnemu zwycięstwu w Lake Sevan i pierwszemu miejscu (ex-aequo) na Mistrzostwach Świata Juniorów, jego ranking przekroczył 2600, a w 2017 roku osiągnął już 2700 punktów.

Najnowsza kariera (2018-obecnie)

Rok 2018 był dla Dudy udany na wielu płaszczyznach. 

Na Mistrzostwach Świata w Szachach Błyskawicznych z łatwością zajął drugie miejsce (pół punktu za GM Magnusem Carlsenem i z wyraźną przewagą nad trzecim zawodnikiem), a w turnieju Chess.com Speed Chess Championship (szachy szybkie) dotarł do półfinału. 

W kraju po raz pierwszy wygrał Mistrzostwa Polski, uzyskując 6,5/9 punktów, co zapewniło mu jednopunktową przewagę nad konkurencją. 

Wziął też udział w swoich prawdopodobnie najbardziej ekskluzywnych do tej pory zawodach, czyli ośmioosobowym turnieju Dortmund Sparkassen, w którym uczestniczyli m.in. GM Ian Nepomniachtchi, Anish Giri i Vladimir Kramnik. Zajął tam drugie miejsce z wynikiem 4/7 i nie bał się próbować bardziej nietypowych debiutów.

W następnym roku Duda kontynuował swoją przygodę z szachami na najwyższym poziomie, po raz pierwszy występując w turnieju głównym Tata Steel (w 2014 roku grał w kategorii "challenger"). W 2019 roku zdobył zaledwie 5,5/13 punktów, ale już rok później uzyskał 6,5/13 punktów.

Olimpiady

Jeżeli chodzi o występy na Olimpiadach Szachowych, Duda stopniowo piął się w górę i grał w drużynie na coraz to wyższych szachownicach. W 2014 roku zadebiutował na trzeciej desce, w 2016 roku grał na drugiej, a w 2018 roku zasiadł już przy pierwszej szachownicy i prawdopodobnie pozostanie tam jeszcze przez jakiś czas. 

Wraz z postępami Dudy na kolejnych planszach, rosły też sukcesy polskiej drużyny, która awansowała z 15. miejsca w 2014 roku na siódme w 2016, natomiast w 2018 roku Polska zajęła już czwartą lokatę, ustępując miejsca prawdopodobnie trzem najsilniej grającym w szachy drużynom na świecie - Chinom, Stanom Zjednoczonym i Rosji.

Turnieje w ramach cyklu mistrzostw świata

Duda po raz pierwszy wziął udział w turniejach w ramach cyklu mistrzostw świata jeszcze jako IM, zajmując 110. miejsce w Pucharze Świata w 2013 roku, gdzie w pierwszej rundzie przegrał z GM Vassily'em Ivanchukiem. Do Pucharu Świata powrócił cztery lata później, tym razem startując z numerem 36. Duda ponownie odpadł po przegranej z Ivanchukiem, ale tym razem doszedł do drugiej rundy. 

Jego ciągły rozwój w latach 2017 i 2018 zaowocował w 2019 roku jego najbardziej udanym jak do tamtej pory startem. Dotarł wtedy do czwartej rundy Pucharu Świata i zajął piąte miejsce w cyklu Grand Prix dzięki dotarciu do finału turnieju w Hamburgu, gdzie przegrał z GM Alexandrem Grischukiem.

W 2021 roku Duda odniósł niesamowite zwycięstwo w Pucharze Świata. W półfinale pokonał Carlsena w dogrywce, a w finale zwyciężył z GM Sergeyem Karjakinem.

Perspektywy na przyszłość

W trakcie swojej kariery Duda systematycznie się rozwijał, a w jego rozwoju nie pojawiały się żadne nagłe zrywy. Ta stabilność zaprowadziła go w pobliże 10 najlepszych zawodników na świecie. Jeśli ten regularny postęp będzie trwał dalej, to kolejne lata powinny być dla niego bardzo dobre. Awans do Turnieju Kandydatów w 2022 roku jest już wyraźnym krokiem na tej ścieżce.

Duda jest jednym z kilku stosunkowo nowych zawodników w szeregach superarcymistrzów, którzy mają duże szanse, by stać się stałymi bywalcami Turnieju Kandydatów w najbliższych latach. Wśród innych graczy znajdują się (wiek zawodników z sierpnia 2021) Alireza Firouzja (18), Wei Yi (22) i Jeffery Xiong (20). Wszyscy czterej osiągnęli próg 2700 punktów rankingowych, będąc jeszcze nastolatkami. Duda natomiast jest pierwszym, który zdołał awansować do Turnieju Kandydatów. Wymienieni powyżej szachiści przynoszą też szachom dodatkową korzyść, ponieważ są przedstawicielami różnych regionów geograficznych.

Bez względu na to, na jakim etapie skończy się kariera szachowa Dudy, jest on jednym z najbardziej ekscytujących młodych graczy w dzisiejszych szachach. Jego rozmowę z Chess.com z początku 2020 roku możesz przeczytać tutaj.