Shevchenko wykluczony z drużynowych mistrzostw Hiszpanii po tym, jak w toalecie znaleziono telefon komórkowy

22-letni GM Kirill Shevchenko został wykluczony z drużynowych mistrzostw Hiszpanii, a jego remis z GM-em Bassemem Aminem z rundy nr 1 oraz wygrana z GM-em Francisco Vallejo w rundzie nr 2 zostały zmienione na porażki. Kiedy w rundzie nr 2 częsta nieobecność Shevchenki przy szachownicy wzbudziła podejrzenia, w toalecie znaleziono zablokowany telefon, który sędziowie powiązali z reprezentantem Rumunii na podstawie charakteru pisma oraz jego zachowania. 

Najwyższe w hierarchii drużynowe rozgrywki szachowe w Hiszpanii, Spanish Team Championship – Honor Division 2024, odbywają się w dniach 12-18 października w położonym w północnej Afryce hiszpańskim mieście Melilla. Rozgrywkami wstrząsnął skandal po tym, jak Shevchenko, grający dla drużyny C.A. Silla - Integrant Col-lectius, został wykluczony z turnieju.

Shevchenko, który urodził się w Ukrainie, ale na początku 2023 roku zmienił federację na rumuńską, jest sklasyfikowany na 69. pozycji na świecie, a tytuł arcymistrza zdobył w wieku 14 lat i dziewięciu miesięcy. Do jego największych osiągnięć należą zwycięstwo z reprezentacją Ukrainy w Drużynowych Mistrzostwach Europy w Szachach 2021, a także indywidualne zwycięstwo w tym samym roku w turnieju Lindores Abbey Blitz w Rydze, w którym wyprzedził m.in. GM-a Fabiano Caruanę i GM-a Arjuna Erigaisiego.  

Arbiter główny Oscar Bruno de Prado Rodriguez podsumował swoją decyzję w następujący sposób:

Wedle mojego głębokiego przekonania, że zawodnik korzystał z telefonu komórkowego podczas gry i ignorował moje prośby o informowaniu mnie o zamiarze opuszczenia sali gry, co stanowi naruszenie zasad FIDE, a także w świetle dowodów zebranych podczas przeprowadzonego dochodzenia, postanawiam zastosować następujące sankcje:

1. 1. W myśl artykułu 12.8, który zabrania korzystania z urządzeń mobilnych, ukarać zawodnika przegraną w dwóch partiach—w rundzie nr 1 przeciwko Aminowi Bassemowi i w rundzie 2 przeciwko Francisco Vallejo Ponsowi. Obaj przeciwnicy z rundy nr 1 i nr 2 otrzymują wygraną.
   2. Wykluczyć Kiriila Shevchenkę z rozgrywek, ponieważ w myśl artykułu 19.9.9. zdarzenie zostało uznane za bardzo poważne naruszenie przepisów.
   3. Kompletny raport ze wszystkimi dowodami zostanie przedłożony Komisji Technicznej Arbitrów FEDA oraz Komisji Etyki FIDE.

W decyzji wyjaśniono, że dochodzenie zostało wszczęte w momencie, gdy Vallejo poskarżył się sędziemu, iż jego przeciwnik w rundzie nr 2, Shevchenko, spędza zbyt dużo czasu poza szachownicą. Sędzia poruszył tę kwestię z Shevchenką, na co ten odpowiedział, że ma problem i musi chodzić do toalety. Sędzia przypomniał zawodnikowi, że aby skorzystać ze znajdującej się poza salą gry, w ogólnodostępnej strefie, toalety z dwoma kabinami i trzema pisuarami, należy poprosić o pozwolenie.

Ponieważ Shevchenko nadal chodził do toalety, sędzia poprosił członka komitetu organizacyjnego o przyjrzenie się sprawie. Przedstawiciel organizatora zobaczył, jak Shevchenko wchodził do pojedynczej kabiny, a gdy potem sam tam poszedł, znalazł nowy telefon komórkowy z odręczną notatką „¡No toques! ¡El teléfono se dejó para que el huésped contestara por la noche!” („Nie dotykać! Ten telefon został tu zostawiony po to, aby właściciel mógł odebrać go w nocy!”).

Około 2,5 godziny po rozpoczęciu rundy telefon skonfiskowano, a toaletę kazano zamknąć. Osoba zajmująca się utrzymaniem czystości w toaletach powiedziała, że podobny telefon znaleziono tam również dzień wcześniej, ale po przekazaniu go do recepcji, nikt się po niego nie zgłosił. Sędzia powiedział też, że inni członkowie komitetu organizacyjnego widzieli, że Shevchenko wchodził do łazienki, a gdy orientował się, że toaleta jest zamknięta, zamiast skorzystać z innej, odczekiwał chwilę i wychodził. Taka sytuacja miała miejsce kilkukrotnie. 

Po zakończeniu rundy sędziowie porównali odręczną notatkę z blankietem zapisu partii Shevchenki z pierwszej i drugiej rundy i znaleźli podobieństwa zarówno pod względem zastosowanego tuszu, jak i charakteru pisma. Zauważyli również, że strefa czasowa telefonu była o ustawiona o jedną godzinę do przodu w stosunku do czasu lokalnego w Hiszpanii, co mogło wskazywać na to, że była to strefa czasowa Rumunii.

Wypytywany o szczegóły przy pomocy kolegi z drużyny GM-a Daniila Yuffy, który pełnił funkcję tłumacza, Shevchenko wszystkiemu zaprzeczył.

Sędziowie poinformowali również, że wpłynęły jeszcze dwie skargi. GM Jose Carlos Ibarra Jerez, występując w imieniu swojego kolegi z drużyny Amina, zauważył, że Amin był świadkiem częstych nieobecności Shevchenki przy szachownicy podczas pierwszej rundy. Amin powiedział Chess.com, że „wciąż jest w szoku” i wyjaśnił:

Powiedziałbym, że sprawy zaczęły przybierać dziwny obrót w ruchu nr 6. Wykonał swoje posunięcie i opuścił salę gry na ponad 10 minut, co w kolejnych ruchach powtarzało się wielokrotnie. Myślałem, że ma jakieś problemy żołądkowe! W pewnym momencie postanowiłem wyjść zobaczyć gdzie on jest, a on stał przed toaletą i gdy mnie zobaczył, wrócił na salę gry. Później w pewnym momencie przestał wychodzić aż do zakończenia partii.

Zapytany o to, jak takie zachowanie przeciwnika wpłynęło na niego podczas partii, Amin odpowiedział:

Generalnie staram się zbytnio nie myśleć o tym, że ktoś może oszukiwać, ponieważ wtedy nie da się normalnie grać, ale gdy zdarzało się to wiele razy, to naprawdę nie było dobre, zwłaszcza, że gdy wracał do szachownicy, bardzo szybko wykonywał bardzo dobry ruch!

Vallejo przedstawił również analizę partii, którą przegrał z Shevchenką, choć warto zauważyć, że przez większą jej część Shevchenko nie miał dostępu do telefonu (gdyby miał z niego korzystać w toalecie). Dwie pierwsze partie Shevchenki można obejrzeć na poniższym diagramie:

Walkower Shevchenki wpłynął na wynik, ale nie ostateczny rezultat wygranej przez jego drużynę 4,5-1,5 rundy nr 1, ale już remis 3-3 w drugiej rundzie zmienił się w porażkę jego drużyny 2-4.

Chess.com poprosiło Shevchenkę o komentarz w tej sprawie. Kapitan jego drużyny, Jose Antonio Garcia Domingo, nie chciał komentować tej sytuacji.